Overnames in onzekere economische tijden: Belangrijke overwegingen voor succes

In de wereld van bedrijfsovernames bieden perioden van financiële onzekerheid zowel
uitdagingen als kansen voor ondernemers. In deze blog bespreek ik de invloed van economische
onzekerheid op bedrijfsovernames en wat dit voor verschillende partijen kan betekenen.

Een bedrijfsovername in tijden van economische onzekerheden, verschilt dat nou wezenlijk van een
overname in een stabiele periode? Met ruim 30 jaar ervaring in het financiële vak kan ik één ding met
zekerheid zeggen: de toekomst is altijd anders dan voorspeld. Tijdens een overname zijn er altijd
onzekerheden. Je kunt daar wel enig gevoel voor creëren. Je kijkt altijd vooruit: kan en wil ik iets met
dit bedrijf, wat zijn de prognoses? Maar hoe dan ook, een bedrijfsovername staat bol van
onzekerheid.

Ik ga in deze blog in op de volgende onderwerpen:

• Economische onzekerheid ten gevolge van mondiale gebeurtenissen;
• Het effect van een crisis op een lopende bedrijfsovername;
• Hoe schat je risico’s in bij een bedrijfsovername in financieel onzekere tijden?
• Economische crisis; wel of geen bedrijfsovername?
• Bedrijfsovernames in tijden van economische onzekerheden, de conclusie

---

Economische onzekerheid ten gevolge van mondiale gebeurtenissen

In 2008 was ik bezig met een bedrijfsovername toen Lehman Brothers omviel. Net de dag daarvoor
kregen wij van de Rabobank het fiat voor de financiering. Ik weet zeker dat dat een week later niet
meer gelukt was. Opeens stonden allerlei banken te schudden. Men wist: de vorderingen die we op
Lehman hebben, zijn dubieus. Dat sloeg bij veel banken een gat in hun buffer, het was
het startsein van een onzekere tijd. Dit gebeuren heeft enorme repercussies gehad over de hele
wereld. Dat is ook een van de redenen dat later besloten is dat bepaalde banken niet mogen
omvallen. Die worden zo nodig door de overheid opgepakt.
Natuurlijk is het zo dat mondiale gebeurtenissen impact hebben op de economie. Maar die impact
vertaalt zich naar iedere branche anders door. Soms is de impact enorm, soms nauwelijks
waarneembaar.

In 2020 kregen we te maken met de coronapandemie. Toen stond een tijdje alles stil, niemand wist
wat er ging gebeuren, hoe lang het zou duren en wat de impact zou zijn. Mensen kwamen niet in
beweging. Lopende overnames belandden in een vacuüm. Stel je een overname van een
vliegtuigmaatschappij voor. Van de ene op de andere dag bleven vliegtuigen aan de grond. Zo’n
situatie doet iets met de waardering van een bedrijf, maar wanneer het proces al vergevorderd is
geeft dit onrust en onzekerheid, bij grote ondernemingen tot rechtszaken aan toe. In het klein zag ik die onzekerheid ook toeslaan, mensen die de pauzeknop indrukten omdat ze niet wisten hoe het
verder zou gaan.

Sinds Lehman Brothers failliet ging, zijn er kleinere en grotere crises voorbijgekomen. Er gebeurt
altijd wel wat. Vorig jaar viel er in Californië een bank om. Dat had wel effect op bedrijven die er een
relatie mee hadden, maar in grote lijnen werd dit faillissement opgevangen. De impact bleef
daardoor beperkt. Risico’s zijn er altijd, dat is part of the game als je met overnames bezig bent.

Het effect van een crisis op lopende bedrijfsovernames

Als je midden in het overnameproces zit en er gebeurt iets wat de boel op zijn kop zet, wat dan? Wat
betekent dat voor de betrokken partijen? Je kunt in Nederland in elk geval niet zomaar een deal
laten stoppen, tenzij je dat van tevoren met elkaar hebt afgesproken en vastgelegd.

Als je in verregaande onderhandelingen bent en er komt iemand anders voorbij die twee miljoen
meer biedt, dan mag je niet zomaar het lopende proces opschorten en met die ander in zee gaan. Je
spreekt exclusiviteit af met elkaar. Als je eenmaal overname-afspraken hebt met elkaar zullen beide
partijen hun best (moeten) doen die ook te effectueren. Maar er zijn altijd uitzonderingen en die leg
je vast.

Onzekere tijden kunnen natuurlijk invloed hebben op de waardering van een bedrijf. Dat kan positief
en negatief uitvallen. Dat ligt maar helemaal aan de aard van de crisis en de aard van het bedrijf.
Horecazaken hadden het moeilijk tijdens corona, doe-het-zelfzaken bloeiden juist op. Het kwartje
kan twee kanten op vallen.

Het is belangrijk hierover in gesprek te gaan. Het is helemaal niet gek om aan te geven dat je
opnieuw over de prijs wilt praten. Wees daar open in: ‘Ik krijg het niet meer zo goedkoop
gefinancierd omdat dit aan de hand is en ik voorzie dat jouw business er flink door geraakt wordt,
wat is jouw visie daarop?’ Blijf in contact met elkaar.

Zomaar afkappen en het gooien op de onzekerheid is not done. Als je al driekwart jaar bezig bent
met een overname en om tien voor twaalf gooit iemand plotseling de deur dicht omdat er oorlog is
in Israël, dat kan niet zomaar. Die oorlog is verschrikkelijk, maar: heeft die direct impact op jouw bedrijf?
Als dat niet zo is, kun je er niet zomaar uitstappen.

Hoe schat je risico’s in bij een bedrijfsovername in financieel onzekere tijden?

Dat verschilt niet zoveel van ‘normale’ omstandigheden. Wat je eigenlijk doet, is een analyse op een
bedrijf loslaten. Als een bedrijf al een paar jaar twee ton winst heeft gemaakt, dan is de kans dat dat
volgend jaar weer gebeurt waarschijnlijk, grosso modo. Een verzekeringsmaatschappij die aan 2000 klanten
een polis verkoopt van €1000 heeft volgend jaar een omzet van twee miljoen. Er gaat misschien een
paar procent klanten af en er komt weer een paar procent bij, in grote lijnen kun je dat wel
voorspellen.

Iedere business heeft zijn eigen risicoprofiel. Het maakt wel wat uit of je projecten verkoopt of
producten. Je kijkt naar de continuïteit, hoe kun je die bepalen? Hoe is het in het in het verleden
gegaan, zijn er bepaalde signalen die iets zeggen over de toekomst?

Elk bedrijf heeft zijn eigen indicatoren. Een aannemersbedrijf heeft een ander profiel dan een fietsenmaker. Iemand heeft een nieuwe fiets nodig, komt in de winkel en zoekt er één uit. Een week later komt de klant de fiets ophalen en heeft de ondernemer het geld op zijn rekening. Als een aannemer een huis bouwt, duurt dat al gauw een jaar. Een aannemer heeft verschillende projecten lopen, heeft waarschijnlijk al aanvragen voor de toekomst. Die projecten worden in fasen gefactureerd, de omzet komt op een andere manier binnen dan bij de fietsenmaker.

Economische crisis: wel of geen bedrijfsovername?

Als verkoper is het natuurlijk het gunstigst om je bedrijf te verkopen als de zaken voor de wind gaan.
Maar ook als er een crisis is geweest, is een bedrijf wel te verkopen. Ik heb verschillende bedrijven
begeleid die uit een crisis kwamen. Onder druk wordt alles vloeibaar. Ineens zijn mensen genegen
om in beweging te komen. Ineens kun je met partijen om tafel die eerst niet met je wilden praten.

Kopers zijn niet stom natuurlijk. Zo begeleidde ik een koper met de aankoop van een bedrijf dat drie slechte jaren had gedraaid en daarna opeens een heel goed jaar. Maar wat bleek: in de omzetcijfers zat de verkoop van een deel van het bedrijf. Dat gaf dus een heel vertekend beeld.

Je moet altijd kijken naar de drijvers achter een bedrijf. En als in een crisis die drijvers niet
veranderen, dan is een overname niet wezenlijk anders dan in normale tijden. Mensen gaan niet
ineens veel meer of minder brood eten. Een bakker die 100.000 broden bakt, bakt er volgend jaar
misschien 103.000 of 97.000. Misschien gaat de kostprijs van een brood iets omhoog of omlaag,
maar dat zijn marges waarmee je rekening houdt.

Er zijn wel bepaalde sectoren die gevoeliger zijn voor conjunctuur dan andere. De voedselindustrie is
vrij ongevoelig, luxegoederen zijn daarentegen wel extreem gevoelig. Vorig jaar ontstond er een
schokgolf, best veel mensen werden door de hoge energieprijzen overvallen. Voor kleine inkomens
is dit deels opgevangen, maar het heeft wel impact gehad op de economie, daar ben ik van
overtuigd. Er waren minder uitgaven in de retail. En door de stijging van de energieprijzen en de
gestegen rentes worden niet meer de prijzen betaald die er voorheen betaald werden. Dat is nou
eenmaal zo. Het is altijd een golfbeweging.

Het is ook afhankelijk van je risk-appetite. Sommige mensen worden al snel heel nerveus. Die vinden
het al gauw te riskant. Anderen gaan meer voor risico, het is persoonsafhankelijk. Ik vind het op dit
moment eigenlijk niet zo’n onzekere tijd. Maar ik ben dan ook een opportunist, ik sta positief in het
leven. In alle tijden gebeurt er wel wat. We worden beïnvloed door wat er op ons afkomt, soms
word je bang gemaakt. Daar moet je een beetje doorheen prikken.

Bedrijfsovernames in tijden van economische onzekerheden, de conclusie

De conclusie is eigenlijk: het is altijd onzeker. Of er nou veel financiële onzekerheid is of een zeer
stabiele periode, je weet nooit wat er gaat gebeuren. Een bekende uitspraak in ondernemersland is:
Never waste a good crisis. Je kunt van een crisis ook gebruik maken als de omstandigheden jou goed
uitkomen. Dat klinkt misschien bot, maar het is soms de enige manier om je staande te houden.
Samen met de ondernemer kijk ik altijd naar de beste opties in elke specifieke situatie.

Wil je meer weten over bedrijfsovernames of ben je op zoek naar advies? Neem gerust contact op.
Liever eerst wat meer lezen? Kijk eens naar mijn andere blogs, zoals die over Het
due diligence onderzoek bij bedrijfsovernames of De impact van duurzaamheid op bedrijfsovernames.