Hoe bereken je de waarde van je bedrijf?
Je bent toe aan iets nieuws of je gaat met pensioen. Je wilt je bedrijf te verkopen. Je hebt er jarenlang tijd, geld en energie ingestoken en het heeft je ook heel wat opgeleverd. Nu mag een ander het voortzetten. Maar voor welk bedrag zet jij je bedrijf te koop? Wat is je bedrijf eigenlijk waard en hoe bepaal je die waarde? Waar moet je nog meer op letten? Lees het in mijn blog.
Het is één van de belangrijkste vragen rondom een bedrijfsovername. Als ik in gesprek ga met ondernemers, komt die vraag bijna als eerste om de hoek kijken: Wat is mijn bedrijf waard?
Om je meteen maar uit de droom te helpen: dé waarde bestaat niet. Waarde is een subjectief begrip. De overnameprijs van je bedrijf bepalen hangt af van een heleboel factoren. Ken je het verhaal van de vader die zijn dochter een oude auto liet verkopen? Het gaat al tijden rond:
Een vader zei tegen zijn dochter:
“Je bent afgestudeerd aan de universiteit. Hier is een auto die ik jaren geleden gekocht heb. Hij is nu wat ouder. Maar voordat ik hem aan je geef, breng hem naar een tweedehands autodealer, vertel dat ik hem wil verkopen en kijk hoeveel ze ervoor bieden.”
De dochter ging naar de tweedehands autodealer, kwam terug bij haar vader en zei:
“Ze boden me duizend euro omdat ze vonden dat hij er behoorlijk versleten uitziet.” De vader zei: “Breng hem naar een pandjeshuis.”
De dochter ging naar een pandjeshuis, keerde terug naar haar vader en zei:
“Het pandjeshuis bood slechts honderd euro, omdat het een oude auto is.”
De vader vroeg zijn dochter om nu naar een autoclub te gaan en hen de auto te laten zien. De dochter ging met de auto naar een club, keerde terug en vertelde haar vader:
“Sommige mensen in de club boden er honderdduizend euro voor omdat het een iconische auto is die door veel verzamelaars wordt gezocht.”
Nu zei de vader tegen zijn dochter:
“De juiste plaats waardeert jou op de juiste manier. Als jij niet gewaardeerd wordt, wees dan niet boos. Het betekent dat je op de verkeerde plaats bent. Degenen die jouw waarde kennen, zijn degenen die jou waarderen. Blijf nooit op een plek waar niemand je waarde ziet.”
Hoewel dit verhaal gaat om de innerlijke waarde van de dochter, snap je waarschijnlijk mijn punt: waar de één niets zal zien in je bedrijf, zal het voor de ander een gouden kans lijken. Helemaal afhankelijk van de persoon, zijn interesse, zijn kijk op de toekomst en investeringsbereidheid. Er komt dus veel kijken bij het bepalen van de overnameprijs van je bedrijf.
Verschillende methoden om de overnameprijs van je bedrijf te bepalen
Toch kun je bij de verkoop van je bedrijf wel een inschatting maken van de verkoopprijs. De verwachte prijs zal in een bepaalde range liggen. Maar hoe kom je aan die inschatting?
Er zijn verschillende methoden voor het berekenen van de verkoopprijs van je onderneming. De ene methode kijkt meer naar de historie, de andere naar de prognose van een bedrijf. Er zijn bijvoorbeeld berekeningen op basis van:
Ik zal ze hieronder kort bespreken.
A) – Intrinsieke waarde – eigendommen minus de schulden, maar..
De intrinsieke waarde bereken je door het totaal van alle eigendommen (gebouwen, machines, voorraden, liquide middelen etc.) van een bedrijf te verminderen met de schulden. Vrij duidelijk, zou je zeggen. Toch is deze methode niet helemaal objectief. Je kunt de cijfers beïnvloeden door bijvoorbeeld afschrijvingstermijnen, restwaarde en waarderingsgrondslagen. Als er bij een autodealer een voorraad van 100 occasions staat, dan moet je daar een bedrag voor berekenen. Maar kloppen de prijzen die aan de verschillende auto’s hangen? Raak je die auto’s echt nog kwijt voor het geld waarvoor ze op de balans staan? Andere bedrijven denken slim te zijn door hun voorraden versneld af te schrijven (‘dan hoef ik minder belasting te betalen’) maar snijden zichzelf daarmee in de vingers.
De intrinsieke waarde is verder een momentopname. Financiële verplichtingen worden er niet in meegenomen en ook wordt niet gekeken naar potentie en prognoses.
B) – Rentabiliteitswaarde – hou rekening met omstandigheden
De basis van deze waardebepaling is de meest recente nettowinst. De bedrijfswinst na aftrek van alle kosten en de winstbelasting is een voorspelling voor de toekomst. Daarbij moet je nog wel rekening houden met de omstandigheden: zitten bepaalde producten of diensten in een opstartfase en zal de winst groeien? Dan neem je dat mee. Of juist andersom: als er producten of diensten verkocht zijn waar nu eigenlijk nauwelijks nog vraag naar is, dan zal de winst dalen.
C) – Discounted cashflow – gebaseerd op toekomst
Bij deze methode (DCF) baseer je de waardering op de te verwachten omzet en winst in de komende jaren. Hierbij kijk je naar de bedrijfscijfers én naar marktcijfers plus je eigen verwachting van wat het bedrijf gaat doen. Is het bedrijf de laatste tijd bijvoorbeeld snel gegroeid en verwacht je dat deze groei kan worden vastgehouden? Dan heeft dat invloed op de waarde. De verwachte kasstromen worden omgerekend naar de huidige waarde door te berekenen welke kosten gemaakt moeten worden om die kasstromen ook echt te verdienen. Deze methode is in het MKB vrij gebruikelijk.
D) – Vuistregels/multiples – EBITDA-multiple x de winstverwachting
Ook populair voor bedrijfswaardering zijn multiples. Dit zijn relatieve waarderingsmethodes, die op de markt gebaseerd zijn. Ze geven aan welk rendement verwacht kan worden. De bekendste is wel de Enterprise Value-to-EBITDA (EV/EBITDA), waarbij EBITDA staat voor Earnings Before Interest, Taxes, Depreciation and Amortization: de winst voor rente, belasting en afschrijving van materiële en immateriële activa. Bedrijfswaardes worden dan uitgedrukt als X keer de EBITDA, waarbij elke branche zijn eigen factor heeft. Zo ligt de multiple in de ICT Dienstverlening aanzienlijk hoger dan die in de sector Transport.
Multiples worden veel gebruikt en dat komt met name door de eenvoud. Er zijn partijen die zeggen: de verwachtingsprijs is onze EBITDA-multiple x de winstverwachting van dit jaar. Dat is onze prijs. Bijvoorbeeld de EBITDA-multiple in deze branche is 5, er is een winstverwachting van 100K, dus we verwachten een verkoopprijs van 500K. Je hebt snel een beeld van de waarde, maar dit beeld is niet compleet. Wanneer jij je bedrijf te koop zet, wil je dat er een grondiger analyse gedaan wordt. Een multiple is gebaseerd op historische resultaten en kijkt niet naar kansen, prognoses en andere omstandigheden.
Elke van de genoemde methode heeft z’n voor- en nadelen en valkuilen. Meestal zorgt een combinatie van methodes voor een reëel beeld. Kennis van de verschillende methodes én van de markt is een voorwaarde om een goede prijs te kunnen bepalen.
Schaduwprijsbepalers, goodwill
Bij het bepalen van de waarde van je bedrijf gaat het niet alleen om je omzet, winst en schulden. Andere zaken zijn ook belangrijk. Zijn er de laatste tijd voldoende investeringen gedaan of moet een nieuwe eigenaar meteen diep in de buidel tasten om het bedrijf up-to-date te krijgen?
Waar is het bedrijf gevestigd, is dit wel of geen toplocatie? Is er personeel en hoe worden deze mensen aangestuurd? Kan het bedrijf makkelijk zonder jou verder? Wat is het kennisniveau van jouw medewerkers en blijven zij als jij opstapt? Wat is je actuele klantenbestand, hoe waarschijnlijk is het dat je klanten ook klant blijven?
Al deze zaken hebben invloed op de verkoopprijs. Een bedrijf kan een intrinsieke waarde van een miljoen hebben, maar toch verkocht worden voor twee miljoen. Dat miljoen verschil noemen we dan de goodwill. Die bestaat uit allerlei factoren die invloed hebben op de prognose van de onderneming.
Ik heb een keer een aankoop begeleid waarbij er veel zwart gedaan werd door de verkoper. Lastig, want die kasstromen kon ik niet meenemen in mijn berekeningen. De verkopende partij gaf aan dat de ‘zwarte klanten’ voor een gestage inkomstenstroom zorgden, maar daarover lag dus niks vast. Me daarop baseren zou een enorm risico zijn voor een koper, nog afgezien van mogelijke belastingrisico’s. Deze deal is niet doorgegaan.
Secundaire voorwaarden bij verkoop
In eerdere blogs heb ik het ook al gezegd: ondernemen gaat niet alleen over geld, het is ook emotie. Een ondernemer die zijn bedrijf verkoopt, kiest niet zonder meer voor het hoogste bod. Als dat hoogste bod vervelende voorwaarden met zich meebrengt, is het alsnog niet aantrekkelijk. Als de standplaats verandert, er vervelende gevolgen zijn voor het personeel of als de ondernemer voorziet dat zijn gedachtegoed volledig overboord wordt gegooid, zal hij afhaken. Hij zal dan eerder kiezen voor een iets lager bod waarbij het bedrijf wordt voortgezet op een manier die hij voor ogen heeft.
Een iets lager bod zeg ik expres, want als er een bod komt dat het dubbele is dan wat verwacht werd, zie ik ook dat sommige principes opzij geschoven worden.
Waar moet je op letten bij het bepalen van de verkoopprijs?
Bij het waarderen van een bedrijf moet je oog hebben voor alle zaken die spelen. In de begintijd van de internetwinkels was bijvoorbeeld Zolando, die op dat moment nog geen winst maakte, toch miljarden waard. Iedereen kon wel nagaan dat zo’n bedrijf enorm hard zou gaan groeien. Bij kleinere bedrijven gaat het wat minder hard, maar ook daar speelt verwachting en vertrouwen een grote rol.
Ik zie soms dat ondernemers zaken over het hoofd zien. Kasgelden die niet meegenomen worden in de berekening, maar wel een flinke waarde vertegenwoordigen. Of een oldtimer die ergens staat en wordt meegerekend voor een fractie van wat die waard is.
Onderbouwing met feiten
Als begeleider kijk ik zo goed mogelijk naar de toekomst en die wil ik onderbouwen met feiten: winstcijfers, contracten en huuropbrengsten bijvoorbeeld. Een gebouw dat leegstaat, heeft kortweg gezegd de waarde van de stenen. Een gebouw dat voor de komende vijf jaar verhuurd is, gaat rendement opleveren. Een bedrijf dat eenmalige verkopen aanbiedt, heeft een minder zeker toekomstplaatje dan een softwarebedrijf waarbij klanten een abonnement hebben. De business van die klanten is afhankelijk van zulke software en ze zullen zo’n abonnement niet snel stopzetten.
Het kopen van een bedrijf is heel iets anders dan het kopen van een huis. Bij het kopen van een huis koop je een plek om te wonen. Bij het kopen van een bedrijf koop je niet alleen een plek om te werken. Je koopt vaak een pand, personeel, klanten, een stuk historie en ook risico’s… Dat maakt het een complexe zaak, er komt dus veel bij kijken om de overnameprijs van je bedrijf te bepalen.
En als je een bedrag met elkaar overeen bent gekomen, zijn daar altijd nog de ontbindende voorwaarden. Dan gaan we kijken of het allemaal klopt, wat er is gezegd. Meestal klopt het wel, maar soms blijken zaken anders te zijn voorgespiegeld en gaat de deal niet door. Dan ketst het af of wordt de prijs verlaagd. Ik ga alle zaken dus altijd heel zorgvuldig na, aan welke kant ik ook sta. Als ik de kopende partij vertegenwoordig, wil ik dat mijn klant waar voor zijn geld krijgt. Als ik de verkopende partij vertegenwoordig, wil ik uiteraard voorkomen dat een deal niet doorgaat vanwege dit soort redenen.
Ook verkopen of aankopen?
Bedrijfsovernames gaan over mensen, over de markt, over onderhandelen, cijfers en emoties. Over zakelijk inzicht, zorgvuldigheid, het spel van toehappen of afwachten. Alles moet samenkomen en kloppen, dan worden de mooiste deals gesloten. Sta je op het punt je bedrijf te verkopen of een bedrijf aan te kopen? Lees meer over bedrijfsovernames in mijn andere blogs. Wil je meer weten over jouw specifieke situatie? Neem dan contact met me op!